TikTok Amerika’nın yeni sahipleri: İsrail ve BAE

Sarah Khalil | New Arab | Tercüme: Mepa News

TikTok’un ABD’deki geleceği yıllar süren hukuki mücadeleler, Kongre oturumları ve perde arkası görüşmelerin ardından nihayet çözüme kavuştu.

Başkan Donald Trump’ın aracılık ettiği 14 milyar dolarlık yeni bir anlaşma uyarınca, uygulamanın Çinli ana şirketi ByteDance, ABD kolunu Amerikalı milyarderler ve Körfez kraliyet ailesinden oluşan bir konsorsiyum tarafından kontrol edilen ayrı bir kuruluşa devretmek zorunda kaldı.

Kağıt üzerinde anlaşma ulusal güvenlik ve veri gizliliği ile ilgili, ancak pratikte, dünyadaki gençler için en etkili platformlardan birinin gücü ve kontrolü ve özellikle İsrail ile ilgili siyasi söylemleri nasıl şekillendireceği ile ilgili görünüyor.

TikTok’un İsrail’in Gazze’ye açtığı savaşın görüntülerini yayınlamadaki rolü ve bunun Amerikan kamuoyunu nasıl değiştirdiği, bu satışı zorlayan baskı kampanyasının merkezinde yer aldı.

Şirketin yeni sahipleri arasında ABD’nin en önde gelen İsrail yanlısı milyarderlerinin yanı sıra Abu Dabi’nin yönetici ailesi tarafından yönetilen bir fon da bulunuyor.

TikTok neden satılıyor?

Yasal çerçeve, Kongre’nin ByteDance’ın TikTok’un ABD operasyonlarından ayrılmasını ya da ülke çapında bir yasakla karşılaşmasını gerektiren bir yasayı ezici bir çoğunlukla kabul ettiği 2024 yılına kadar uzanıyor.

Yüksek Mahkeme Ocak 2025’te yasayı onayladı. Milletvekilleri, Çin’in hassas verilere erişebileceği korkusuyla TikTok baskısını bir ulusal güvenlik meselesi olarak sunarken, bazı gözlemciler bunun Ekim 2023’te Gazze savaşının başlamasının ardından İsrail hakkındaki söylemleri kontrol etmekle ilgili olduğunu söyledi. Platform, İsrail’in ayrım gözetmeyen bombardımanını, başta çocuklar olmak üzere sivil kayıpları ve dünyanın dört bir yanındaki Gazze dayanışma yürüyüşlerini gösteren videolarla dolup taşmıştı. İlk kez Filistinlilerin sansürsüz sesleri on milyonlarca genç Amerikalıya gerçek zamanlı olarak ulaşıyordu.

Ekim-Kasım 2023’e gelindiğinde, Kongre üyeleri TikTok’u Gazze yayınları nedeniyle açıkça hedef alıyordu. Senatörler Josh Hawley ve Marco Rubio ile Temsilci Mike Gallagher, Filistin yanlısı ve “İsrail karşıtı” içeriği gerekçe göstererek uygulamanın yasaklanması çağrısında bulundu.

Aralarında Cathy McMorris Rodgers’ın da bulunduğu Temsilciler Meclisi Cumhuriyetçileri, “antisemitik ve Hamas yanlısı” içerik iddiaları nedeniyle TikTok’tan şeffaflık talep etti.

Wall Street Journal Aralık 2023’te, Gazze videolarına duyulan öfkenin TikTok’un yasaklanmasına yönelik yeni girişimin temel itici güçlerinden biri olduğunu bildirdi.

Senatör Hawley, uygulamayı yasaklamanın bir nedeni olarak açıkça “İsrail karşıtı içeriğe” işaret etti.

Eylül 2024’te, TikTok’un algoritmasının “İsrail’e karşı ön yargılı” olduğunu iddia eden milletvekillerinin suçlamalarının ayrıntılı bir özeti Washington’da dolaşıma girdi.

Anlaşmanın şartları neler?

Trump Eylül 2025’te elden çıkarmanın ana hatlarını belirleyen bir kararname imzaladı. Anlaşma kapsamında ByteDance yüzde 20’den daha az bir hisseye sahip olurken, Amerikalı yatırımcılar yüzde 65’in biraz üzerinde bir hisseyi kontrol edecek.

Oracle, Silver Lake ve Abu Dhabi’li MGX birlikte yaklaşık yüzde 45’lik bir paya sahip olacak.

ABD’deki tüm kullanıcı verileri Oracle’ın bulut altyapısında yerel olarak depolanacak. Oracle ayrıca TikTok’un öneri motorunu lisanslayarak Pekin’in erişimini kesecek.

TikTok ABD’nin yönetimi, MGX için bir koltuğun yanı sıra altısı siber güvenlik ve ulusal güvenlik geçmişine sahip Amerikalılardan oluşan yedi üyeli bir yönetim kuruluna düşecek.Yeni kuruluşun değeri ByteDance’ın 330 milyar dolarlık küresel değerinin çok altında, 14 milyar dolar olarak belirlendi. Trump anlaşmayı ABD egemenliği için bir kazanım olarak selamladı ve gazetecilere şunları söyledi:

“Bu iş sonuna kadar Amerika tarafından işletilecek.”

Oracle’ın İsrail ile bağlantıları

Oracle, CEO Safra Catz yönetiminde İsrail’e siyasi, ekonomik ve askeri olarak güçlü destek verdi.

İsrail asıllı bir Amerikalı olan Catz, İsrail’i desteklemeyen çalışanların Oracle’da yeri olmadığını açıkça ifade etmişti. Oracle’ın kurucu ortağı Larry Ellison’ın İsrail ile uzun süredir devam eden kişisel ve finansal bağlantıları bulunuyor.

Oracle İsrail’e askeri ekipman bağışlıyor ve “Friends of IDF” de dahil olmak üzere İsrail kampanyalarını finansal olarak destekliyor.

İsrail bakanlıkları ve ordusu ile yapay zeka, ordu tarafından kullanılan bulut projelerine katılım da dahil olmak üzere ortaklıkları var.

Oracle’da Filistin yanlısı seslerin ve aktivizmin bastırıldığına dair raporlar var. Oracle’ın İsrail’deki yatırımları arasında Kudüs’teki yeraltı veri merkezi de bulunuyor.

TikTok’un yeni sahipleri kimler?

TikTok Amerika’nın yeni sahipleri arasında güçlü teknoloji figürleri, medya patronları ve yatırım firmalarının bir karışımı yer alıyor.

Konsorsiyuma Oracle’ın kurucu ortağı Larry Ellison liderlik ediyor. Oracle, TikTok’un ABD verilerini zaten yönetiyordu ve şimdi bulut sistemlerini ve algoritmasını denetleyecek.

Ellison aynı zamanda İsrail güçlerine dünyadaki en cömert özel bağışçılardan biri. Oracle, işgal altındaki Batı Şeria ve Gazze de dahil olmak üzere gözetleme ve savunma projelerinde İsrail ile iş birliği yaptı ve Ellison’ın yıllar boyunca Başbakan Benjamin Netanyahu ile bağlarını geliştirdiği söyleniyor.

Fox News, New York Post ve News Corp’un küresel imparatorluğunun büyük bölümünü kontrol eden Rupert ve Lachlan Murdoch’un yatırımcı olduğu doğrulandı.

Medya kuruluşları sürekli olarak İsrail’i savundukları ve Filistin yanlısı aktivizme saldırdıkları için eleştiriliyor ve TikTok üzerindeki etkilerinin içeriğin nasıl düzenlendiğini veya sansürlendiğini daha fazla şekillendirip şekillendiremeyeceği konusunda soru işaretlerine yol açıyor.

Dell Technologies’in kurucusu Michael Dell de yeni sahipler arasında yer alıyor. Dell’in şirketi İsrail’in askeri ve güvenlik sektörüne donanım, veri ve yapay zeka yeteneklerini genellikle İsrailli girişimler aracılığıyla sağlıyor.

Dell’in kendisi de İsrailli teknoloji girişimlerinin güçlü bir destekçisi olageldi ve şirketi BM Özel Raportörü Francesca Albanese tarafından hazırlanan bir raporda İsrail’in Filistin’i işgalinden kazanç sağladığı iddia edilen kurumsal aktörlerden biri olarak anıldı.

Bir diğer kilit paydaş ise BAE’nin ulusal güvenlik danışmanı ve Devlet Başkanı Muhammed bin Zayid’in kardeşi Tahnun bin Zayed’in başkanlığını yaptığı yatırım fonu MGX.

MGX, Abu Dabi’yi, BAE’nin 2020’de ilişkilerini normalleştirdiği ABD ve İsrail’e yakın küresel bir teknoloji yatırımcısı olarak konumlandırarak yüzde 15’lik bir hisse ve bir yönetim kurulu koltuğu alacak.

Silikon Vadisi özel sermaye şirketi Silver Lake de yatırımcı grubunun bir parçası olarak anlaşmaya ek Wall Street etkisi getiriyor.

Oracle, Silver Lake ve MGX birlikte TikTok US’in neredeyse yarısını kontrol edecek.

Gazze ve İsrail ile bağlantı

TikTok’un Gazze savaşı sırasında öne çıkması tesadüfi değildi. Bunun, Washington’un uygulamaya karşı bu kadar güçlü bir şekilde harekete geçmesinin temel nedenlerinden biri olduğu söyleniyor.

Mülkiyetin İsrail’e yakın kişi ve kurumların eline geçmesiyle birlikte, özellikle ABD’li milletvekillerinin TikTok’u genç Amerikalılara “Hamas yanlısı” ve “İsrail karşıtı” söylemler yaymakla suçlamasının ardından, birçok kişi Filistinli seslere yönelik sansürün artacağı uyarısında bulunuyor.

Aralarında İnsan Hakları İzleme Örgütü ve Uluslararası Af Örgütü’nün de bulunduğu hak grupları, Meta ve diğer platformlarda bu tür içeriklerin yaygın bir şekilde kaldırıldığını belgelediler ve TikTok’un da yeni liderliği altında aynı yolu izlemesinden korkuyorlar. Bir zamanlar Gazze’nin acılarını dile getiren uygulama, şimdi oradan gelen haberleri susturmak için yeniden şekillendirilebilir.

Çin’in çıkarı ne?

İlk başlardaki direnişe rağmen Pekin nihayetinde elden çıkarmaya izin verdi. Trump doğrudan Xi Jinping ile konuştuğunu ve onun da “devam” dediğini söyledi.

Çin’in üst düzey müzakerecisi Li Chengang anlaşmayı doğrularken, Çinli firmalara yönelik daha geniş çaplı “baskılara” karşı uyarıda bulundu.

ByteDance, TikTok ABD’deki yüzde 19,9’luk hissesini koruyacak olsa da, etkin kontrolü ortadan kalktı.

TikTok kullanıcılar için değişecek mi?

Sıradan kullanıcılar için hemen çok az şey değişebilir. Uygulama yine de eğlence, kültür ve politika alanlarında videolar önerecek. Trump, tüm gruplara adil davranılacağını söylemeden önce “yüzde 100 MAGA ile ilgili” olmasını dilediğini söyleyerek şaka bile yaptı.

Asıl değişim moderasyonda yaşanacak. Ellison, Murdoch’lar, Dell ve MGX’in dümende olduğu TikTok’un Washington’un siyaset kurumu ve İsrail’in çıkarlarıyla daha sıkı bir uyum içinde olması bekleniyor.

Halihazırda hedef alınan Filistin içerikleri daha da sert bir baskıyla karşılaşabilir.

Bu neden önemli?

TikTok’un çoğu 40 yaşın altında 180 milyon ABD’li kullanıcısı var. İsrail’in Gazze’ye yönelik savaşını en çok eleştiren demografik grup bu grup ve anketler savaşa yönelik onaylamama oranının neredeyse iki katı olduğunu gösteriyor.

Satış, Filistinliler için bir mikrofon haline gelen gençlik odaklı bir platformun nasıl jeopolitik bir pazarlık kozuna dönüştürüldüğünü ve servetleri ve politikaları İsrail’e yakından bağlı olan yatırımcılara verildiğini gösteriyor.

Trump bunu bir ulusal güvenlik zaferi olarak sundu. Ancak pek çokları için bu, Filistinlilerin küresel görünürlük bulduğu birkaç dijital alandan birini dizginlemek için tasarlanmış stratejik bir devralma gibi görünüyor.