Gıda zehirlenmesi nedir?
Yaz aylarında artan sıcaklıklarla birlikte gıda zehirlenmeleri de sıkça görülmeye başlıyor. Özellikle açıkta satılan, hijyen kurallarına uyulmayan veya uygun şekilde saklanmayan besinler, gıda zehirlenmesinin başlıca sebepleri arasında yer alıyor.
GIDA ZEHİRLENMESİ NEDİR?
Gıda zehirlenmeleri kısaca besinler aracılığıyla bulaşan, çoğunlukla mide ve bağırsak sistemlerini olumsuz etkileyen durumlar şeklinde tanımlanabilir. Kimyasal maddeler, doğal besin toksinleri, metaller, tarım ilaçları, plastikler, deterjanlar, parazit ve bakteri, küf, maya gibi mikroorganizmalar gıda zehirlenmelerine neden olabilen faktörlerdir. Gıda zehirlenmesi belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterse dahi mide rahatsızlıkları, ishal ve kusma çoğunlukla ortak semptomlardır. Gıda zehirlenmelerini önlemek için hijyen koşullarına dikkat edilmelidir. Küflü yiyeceklerin atılması, mutfak malzemelerinin iyice temizlenmesi, meyve ve sebzelerin tüketilmeden önce yıkanması alınabilecek tedbirler arasında sayılabilir.
GIDA ZEHİRLENMESİ NEDEN OLUR?
Gıda zehirlenmesinin nedenleri çoğunlukla üç ana nedene bağlıdır. Bu nedenler besinlere bulaşmış bakteri, parazit ve virüsler şeklinde sıralanabilir. Zehirlenmeye neden olan bu patojenler hemen hemen insanların yediği tüm besinlerde bulunur. Ancak gıdalarda bulunan patojenler pişirme sırasında ölür. Dolayısıyla gıda zehirlenmeleri çoğunlukla çiğ tüketilen besinler nedeniyle gelişir, çünkü pişirme sürecinden geçmezler. Yemek hazırlarken kişinin hijyenine dikkat etmesi oldukça önemlidir. Kişinin ellerini yıkamaması veya tüketilecek besinleri yıkamaması gıda zehirlenmelerine neden olabilir. Ayrıca et, yumurta, süt ve süt ürünleri sıklıkla kontamine olan besinler arasında bulunur. Gıda zehirlenmesi bazı durumlarda su ile kontamine olan organizmalar nedeniyle de ortaya çıkabilir. Gıda zehirlenmesi nedenleri kısaca şu şekilde sıralanabilir:
Bakteriler, virüsler, bağırsaklarda yerleşim gösteren parazitler, zehirler, toksin taşıyan veya üreten mikroorganizmalar yiyecek ve içeceklerde yerleşim göstererek gıda zehirlenmesine neden olabilir. En yaygın zehirlenme nedeni Staphylococcus, en tehlikelisi ve hatta öldürücü olabilen toksin ise Botulizm’dir.
PEK ÇOK NEDEN GIDA ZEHİRLENMESİNE SEBEP OLUYOR
-Oda sıcaklığında uzun süre bırakılan yiyecekler bozulabilir. Ayrıca buzdolabı ya da derin dondurucuda uzun zamanlar saklanan yiyecekler de bozulabilir.
-Tuvaleti kullandıktan veya diğer kirleticilere maruz kaldıktan sonra ellerin yıkanmaması, bu şekilde yemek hazırlamak veya servis etmek kontaminasyona neden olabilir.
-Yemek hazırlama sırasında mutfak araç gereçlerinin yıkanmamış olması ya da yemek yeme alanının temiz olmaması maruziyet yaratabilir.
-Bebek, çocuk, yaşlı, hamile veya zayıf bağışıklık sistemine sahip kişilerin gıda zehirlenmelerine yakalanma ihtimali daha yüksektir.
Zehirlenmeye neden olan yüksek riskli gıdalar süt ve süt ürünleri, kremalı yiyecekler, tavuk, mayonez, yumurta ve yumurtalı yiyecekler, pişirildikten sonra uygun koşullarda saklanmayan etler ve deniz ürünleri şeklinde sıralanabilir. Düşük riskli gıdalara örnek olarak ise kurutulmuş ve salamura edilmiş, yüksek oranda tuz, şeker ve koruyucu katkı maddeleri verilebilir.
GIDA ZEHİRLENMESİ NASIL ANLAŞILIR?
Gıda zehirlenmesi, tüketilen kontamine yiyecek veya içeceklerden kaynaklanan bir durumdur ve belirtileri genellikle tüketimden sonraki birkaç saat içinde ortaya çıkar. Gıda zehirlenmesi nasıl anlaşılır sorusuna şu yanıtlar verilebilir:
-Mide Bulantısı ve Kusma: Zehirli maddelerin vücuttan atılmaya çalıştığını gösterir.
-İshal: Vücudun enfeksiyona karşı verdiği tepki olarak sıkça görülür.
-Karın Ağrısı ve Kramplar: Sindirim sistemindeki tahriş nedeniyle oluşur.
-Halsizlik ve Baş Dönmesi: Vücuttaki sıvı kaybı ve toksinlerden kaynaklanır.
-Ateş ve Titreme: Bazı durumlarda enfeksiyona bağlı olarak ateş yükselir.
GIDA ZEHİRLENMESİNİN TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Gıda zehirlenmesi tedavisi; semptomların şiddetine göre değişiklik gösterir. Hafif vakalarda evde tedavi yeterli olabilirken, şiddetli durumlarda mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Tedavinin ilk adımı, sıvı kaybını önlemektir. Kusma ve ishal nedeniyle kaybedilen sıvıyı yerine koymak için bol miktarda su, elektrolit içeren sıvılar veya bitki çayları tüketilmelidir.
Beslenmede ise mideyi yormayacak hafif gıdalar tercih edilmelidir. Örneğin; haşlanmış patates, pirinç ve muz gibi kolay sindirilebilen yiyecekler tüketmek faydalıdır. Semptomlar birkaç gün içinde düzelmezse veya belirtiler ağırlaşırsa mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.
Ciddi vakalarda, özellikle kanlı ishal, yüksek ateş veya sürekli kusma varsa, bir sağlık kuruluşunda serum tedavisi uygulanabilir. Ayrıca, bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanan gıda zehirlenmelerinde doktor kontrolünde antibiyotik tedavisi gerekebilir.