İngiltere’den İran’a yaptırım tehdidi: Zaman daralıyor

İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, ABD merkezli X şirketinin sosyal medya platformundaki
hesabından yaptığı paylaşımda, İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ve
Avrupalı ortaklarla İran’ın nükleer programı hakkındaki endişeleri
yinelemek için telefonda görüştüğünü belirtti.

“DOĞRULANABİLİR VE KALICI ANLAŞMA OLMAZSA BU SÜREÇ SONA ERECEK”

Bakan Lammy,
“Diplomasiye bağlıyız, ancak zaman daralıyor. İran’a yaptırımların
hafifletilmesinin uzatılmasıyla birlikte diplomatik çözüm önerdik.
Doğrulanabilir ve kalıcı anlaşma olmazsa bu süreç sona erecek.”
ifadelerini kullandı.

İran ile 2015’te imzalanan nükleer
anlaşmanın Avrupalı tarafları olan İngiltere, Fransa ve Almanya’nın
dışişleri bakanları ile Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik
Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, İran Dışişleri Bakanı Erakçi
ile telefon görüşmesi yapmıştı. Görüşmede, Tahran’a Birleşmiş Milletler
(BM) yaptırımlarını geri getirme imkanı tanıyan ve “snapback” olarak
adlandırılan tetik mekanizması ele alınmıştı.

İran resmi haber
ajansı IRNA’ya göre, görüşmede, İran’ın “snapback” mekanizması
konusundaki tutumu ile bu mekanizmanın kullanımıyla ilgili Avrupa
ülkelerinin sorumlulukları ele alınmıştı.

Erakçi, Avrupa
ülkelerinin 2015’teki nükleer anlaşmadaki yükümlülüklerini yerine
getirmediğini, bu yüzden mekanizmayı işletmek için gerekli “hukuki ve
ahlaki” dayanaktan yoksun olduğunu yinelemişti.

2015’TEKİ NÜKLEER ANLAŞMA VE “TETİK MEKANİZMASI”

İran
ile BM Güvenlik Konseyinin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında 14 Temmuz
2015’te yaptırımların kaldırılması karşılığında İran’ın nükleer
faaliyetlerinin sınırlandırıldığı anlaşma imzalanmıştı. ABD, 2018’de
anlaşmadan tek taraflı çekilmiş ve İran’a yaptırımları geri getirmişti.
İran, Avrupa ülkelerinden ABD’nin yaptırımlarını telafi edecek önlemler
almasını istemiş ancak Avrupalılar ABD’nin eylemine karşı çıksa da bu
konuda adım atamamıştı.

İran, bunun üzerine 1 yıl sonra
anlaşmadaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmaya başlamış ve yüksek
düzeyli uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yönelmişti.

E3
olarak adlandırılan nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları İngiltere,
Fransa ve Almanya ise ABD’nin tek taraflı çekilmesinden sonra
uygulanmayan nükleer anlaşmada yer verilen ve “snapback” olarak
adlandırılan, İran’a anlaşmayı ihlal ettiği gerekçesiyle BM
yaptırımlarını yeniden getirme imkanına sahip maddeyi işletme tehdidinde
bulunuyor. Mekanizmanın hayata geçirilme süresi 18 Ekim’de sona eriyor.

Diğer
yandan İran ile İngiltere, Fransa ve Almanya, 25 Temmuz’da İstanbul’da
dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde bu konuda bir araya gelmişti.
Taraflar, görüşmelerin sürdürülmesi konusunda mutabık kalmıştı.

İranlı
yetkililer, BM yaptırımlarının geri getirilmesi halinde 1970’ten beri
üye oldukları Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması7nı
(NPT) gözden geçireceklerini duyurmuştu.